شاید یکى از بزرگترین آرزوهاى جهان پزشکى این باشد که روزى بتوان معلولین را درمان کرد. پیوند تراشه هاى کامپیوترى به مغز، یکى از تازه ترین شیوه هاى جراحى در این زمینه است. امید آن مى رود تراشه هاى کامپیوترى بتوانند ارتباط قطع شده میان سیگنالهاى مغزى و اعضا بدن را دوباره برقرار کنند...
به گزارش دکتر سلام به نقل از DW-World ، اگر سالم هستید و مى توانید دست و پایتان را تکان دهید، بعضى وقتها یادتان مى رود که چقدر خوشبختید! جنیفر فریج دختر جوانى است که روى صندلى چرخدار مى نشیند. نه سال پیش، در سانحه اى هنگام اسکى پایش فلج شده است. بزرگترین آرزوى او این است که روزى دوباره بتواند راه برود. پس از چندین عمل جراحى، جنیفر اکنون مى تواند روى پایش بایستد. با اینکه از جا برخاستنش کمى غیرعادى و ماشینى به نظر مى رسد اما مهم این است که مى تواند دوباره بایستد. ایستادنى که مدیون تعداد زیادى قطعه مصنوعى است که درون عضلات پایش کاشته شدند. با فشار دکمه اى که روى دستگاه کنترل از راه دور است جنیفر مى تواند از جا برخیزد.
جنیفر: ” نوامبر سال ۱۹۹۹ تراشه ها به من پیوند زده شد. همینطور که مى بینید مى توانم بایستم و حرکت کنم و یا کارهاى بکنم که در حالت نشسته هرگز نمى توانستم انجام دهم و مهمتر از همه اینکه مى توانم به جایى که مى خواهم بروم ، جاهایى که با صندلى چرخدار نمى توانستم بروم.“
با فشار دکمه روى دستگاه کنترل از راه دور، قطعات مصنوعى که درون پا کار گذاشته شده اند با فرستادن تکانه اى الکتریکى عضلات پا را تحریک مى کند و با این تحریک جنیفر مى تواند سر پا بایستد. دوباره سر پا ایستادن براى معلولى که پایش فلج است پیشرفت بسیار بزرگى است با وجود این متخصصانى مانند جان داناهو از دانشگاه بران در آمریکا معتقدند مى توان حتى از این هم فراتر رفت.
جان داناهو و همکارانش در حال طراحى قطعه اى هستند بدون دستگاه کنترل از راه دور کار مى کند. این قطعه، تراشه بسیار کوچکى است که به مغز پیوند زده خواهد شد. محل پیوند بخشى از لایه خارجى مغز است که مسئول حرکت اندامهاست. تراشه سیگنال هاى حرکتى را از این بخش مغز دریافت مى کند و آنها را از طریق یک کابل به بیرون از جمجمه هدایت مى کند.
داناهو نحوه عمل تراشه اینطور توضیح مى دهد:” از این مدل تراشه ها تا به حال اینطور استفاده مى شد که پس از پیوند تراشه به مغز معلول، فرد مثلأ مى توانست با قدرت تصمیم گیرى ماوس را روى صفحه مانیتور به حرکت درآورد. تراشه ها مدتى بعد مجهزتر شدند، با مدلهاى کنونى فرد مى تواند تصمیم بگیرد کلیک کند و کلیک مى کند!“
قطعه کوچکترى که داناهو و همکارانش طراحى کرده اند قابلیتهاى بیشترى دارد. جان داناهو:” به کمک این تراشه دیگر لازم نیست که معلول دکمه اى را فشار دهد تا قطعه مصنوعى که درون عضلاتش کار گذاشته شده است را تحریک شود. نه! فقط کافى است که تصمیم بگیرد بلند شود، تراشه درون مغز، سیگنال را دریافت کرده و به کمک کامپیوتر به عضلات پا منتقل مى کند بعد هم فرد مى تواند از جا بلند شود.“
این تراشه کامپیوترى تا کنون به مغز چهار بیمار پیوند زده شده اند. این نوع جراحى هنوز در مرحله آزمایش است. هدف اول از تکمیل این تراشه ها کمک به افرادى است که تمام بدنشان فلج است. طراحان این قطعه امیدوارند این دسته از معلولین بتوانند دست کم به تنهایى غذا بخورند. علاوه بر این نوع تراشه ها که مخصوص معلولین حرکتى است، متخصصان چشم پزشکى به تازگى تراشه اى طراحى کرده اند که تا حدى بینایى از دست رفته را بازمى گرداند.
پروفسور مارک همایون از دانشگاه کالیفرنیاى جنوبى در لس آنجلس که مدیر پروژه طراحى این تراشه است مى گوید:” این سیستم شامل یک بخش قابل حمل و بخشى است که پیوند زده مى شود. بخش قابل حمل دوربین کوچکى است که حوادث را ضبط مى کند و بعد آن را بصورت سیگنال به کامپیوتر جیبى روى کمربند نصب شده منتقل مى کند. کامپیوتر سیگنالها را کمى تغییر مى دهد و بدون سیم به تراشه اى که در شبکیه مغز کار گذاشته شده مى فرستد. سیگنال ها شبکیه را تحریک مى کنند و اعصاب بینایى اطلاعات را به مغز مى رسانند.“
شرط اول موفقیت پیوند این تراشه در این است که اعصاب بینایى سالم باشند. این تراشه تا به حال به شش نفر که بینایشان را در اثر بیمارى از دست داده بودند پیوند زده شده است. مارک همایون در مورد نتیجه مى گوید: ”واقعأ اعجاب آور است که بیمار تا چه حد مى تواند تشخیص دهد. در اصل ما انتظار داشتیم که بیمار تیره و روشن را از هم تشخیص دهد. اما این افراد مى توانند چنگال را از چاقو تشخیص دهند. حتى وقتى چیزى در نزدیکى شان حرکت مى کند متوجه مى شوند. این خیلى غافلگیرمان کرد. معلوم است که مغز در موقعیتى است که مى تواند از سیگنالهایى که چیپ مى فرستد، اطلاعات را بیرون آورد.“
این تراشه در سال جارى میلادى بعد از کمى تغییر به پنجاه نابیناى داوطلب دیگر پیوند زده خواهد شد. در صورت موفقیت آمیز بودن پیوند ها، تراشه تا دو سال دیگر مجوز خواهد گرفت. پروفسور همایون که به نتیجه بسیار خوش بین است معتقد است این تراشه بینایى از دست رفته میلیونها نفر را با آنها بازخواهد گرداند.
